[MANGA REVIEW – PHÂN TÍCH – GIẢ THUYẾT] MADE IN ABYSS

LÀM THẾ NÀO ĐỂ MỘT CÁI LỖ CÓ THỂ TRỞ THÀNH “NHÂN VẬT CHÍNH” KIÊM LUÔN “TRÙM CUỐI’’ CỦA CẢ MỘT TÁC PHẨM.

Bài viết sẽ chia thành 3 phần chính: phần giới thiệu, phần phân tích và phần giả thuyết. Dĩ nhiên phần phân tích và giả thuyết sẽ có gần hết Spoilers trong manga đến bản ENG chap mới nhất (chap 46.5). Nên mình khuyên các bạn nên đọc manga trước khi đọc 2 phần này.

Một lưu ý nữa đó là Made in Abyss là một manga vẫn còn đang tiếp tục và hiện tại có rất nhiều bí ẩn, chi tiết chưa được làm rõ, cho nên một số luận điểm trong phần phân tích và giả thuyết của mình có thể sẽ thay đổi khi những chap mới trong tương lai ra mắt. Do đó, các bạn không cần thiết phải cho rằng những ý mình đưa ra là luôn đúng, các bạn có quyền tự do đưa ra những giả thuyết của riếng mình bên dưới phần bình luận. Vậy nhé, giờ thì chúng ta bắt đầu nào.

PHẦN GIỚI THIỆU

Made in Abyss

Số chap: 46.5/?

Thể loại: Phiêu lưu, Drama, Fantasy, Sci-fi

Tác giả: Akihito Tsukushi

Giới thiệu nội dung: Có một hệ thống hang động khổng lồ, nơi duy nhất trên thế giới còn chưa được khám phá hay còn được biết đến với cái tên, Abyss. Không ai biết được mê cung bí ẩn này sâu xuống bao nhiêu, có những quái vật cũng như di tích nào. Rất nhiều nhà thám hiểm đã dấn thân vào công cuộc thám hiểm nơi đây. Qua thờii gian, những ai có đủ can đảm để bước xuống mê cung này thường được gọi bằng cái tên Thám hiểm gia hang động. Ở Oosu, thị trấn bên rìa Abyss, có một cô bé mồ côi tên là Rico, nuôi ước trở thành một thám hiểm gia hang động như mẹ cô mà giải được bí ẩn cả Abyss. Một ngày nọ khi đang khám phá những bí ẩn bên dưới Abyss, cô đã gặp được một cậu bé robot…

Mình đã có một bài review về Made in Abyss bản anime, nếu các bạn muốn tìm hiểu kỹ càng hơn thì có thể đọc tại đây: https://goo.gl/dKXzdN

Trong số những bộ anime trong năm 2017, Made in Abyss nổi bật lên như là một bộ anime đầy sáng tạo, độc đáo và có world-building rất tốt, đã có tác dụng như một làn gió mới giúp “hồi sinh” thể loại phiêu lưu khám phá phần nào đã bị phai nhạt bởi những bộ isekai “mì ăn liền”. Nhờ sự cuốn hút hấp dẫn của anime, mình đã tìm đọc tác phẩm gốc là bộ manga của tác giả Tsukushi. Ngay cả khi đã rất ấn tượng trước bộ anime, nhưng đến khi đọc manga, mình đã đi hết bất ngờ này đến bất ngờ khác trước lối xây dựng thế giới đầy khác biệt và độc đáo của tác phẩm này, có thể nói là chưa từng thấy trước đây trong số những bộ mà mình đã xem. Trong những tác phẩm khác, cho dù xây dựng thế giới có tốt, có chi tiết đến đâu, thì nó cũng chỉ là “phần nền” cho các nhân vật thể hiện câu chuyện của riêng mình. Nhưng trong Made in Abyss, thực sự không ngoa nếu mình nói không phải Riko hay Reg mà chính Abyss là “nhân vật chính’’, trung tâm của mọi thứ, thậm chí nó còn có thể được coi là “nhân vật phản diện chính””, là “trùm cuối” của toàn bộ tác phẩm. Điều này đã đưa khái niệm “world-building” (xây dựng thế giới) lên một tàm cao mới đầy khác biệt. (Những khẳng định trên sẽ được mình làm rõ trong phần phân tích).

Còn đối với những bạn nào chưa đọc manga mình mình xin được recommend cho đối tượng muốn tìm kiếm một tác phẩm có nhiều sự đầu tư sáng tạo đặc biệt là nhiều dark twist, bí ẩn cuốn hút. Cảnh báo là các cảnh gore, fucked-up trong manga cũng là kha khá và không hề dễ chịu tí nào nên recommend cho bạn nào quen với thể loại kinh dị, dark seinen hơn.

PHẦN PHÂN TÍCH

Cả một xã hội điên cuồng vì Abyss

Trong bài viết review về anime, mình đã có đề cập đến việc tập trung vào Abyss trong việc triển khai ý tưởng của tác phẩm. Việc đặt bối cảnh ở một hòn đảo bị cô lập giữa đại dương mênh mông, ở trung tâm của hòn đảo là một hố sâu khổng lồ, ngay từ khi nhìn thấy poster minh họa, đã khiến chúng ta phải dồn mọi sự chú ý vào Abyss. Cùng với đó là một xã hội bị phụ thuộc hoàn toàn nguồn sống, nguồn lợi tức vào cái hố này. Với vô vàn báu vật (relics) đầy giá trị và cảnh quan ngoạn ngục, đã thu hút nhiều người thích phiêu lưu khám phá mạo hiểm dấn thân đi xuống dưới. Abyss đã trở thành một chủ đề vô cùng quan trọng của cả tác phẩm.

Tuy nhiên, không dừng lại ở đó. Kể cả nếu Abyss là một nơi đầy cuốn hút và phần lớn người dân Orth phụ thuộc vào nguồn cung của nó. Không nhất thiết mọi người dân Orth đều phải đam mê, yêu thích khám phá Abyss hay nuôi hoài bão để có một ngày đi đến đáy. Việc nhận thức về sự nguy hiểm của Abyss là hoàn toàn có, ngay cả trẻ con cũng được dạy rõ ràng về những sinh vật nguy hiểm và lời nguyền mạnh mẽ của Abyss ngay từ rất nhỏ. Những đứa trẻ như Riko, Siggy đã phải trải qua sự nguy hiểm đến tính mạng ngay cả khi chúng khám phá tầng một ở trên cùng nhất mà không cần phải ở những tầng sâu hơn. Bọn chúng ngay từ đầu đã tiếp xúc với những xác chết, nhìn thấy những sinh vật nguy hiểm dữ tợn thường xuyên đến mức hằng ngày. Vậy tại sao bọn chúng lại không hề sợ sệt, ngược lại còn rất vui vẻ, hào hứng với chuyến đi của mình? Tại sao lại có việc phân cấp độ còi của các nhà thám hiểm? Tại sao các còi trắng lại được tôn vinh như những anh hùng dũng mãnh đáng kính trọng? Tại sao các cư dân của Orth đều cho rằng việc chết bởi khám phá Abyss là một việc hết sức tự nhiên và thậm chí là đáng hãnh diện, đơn giản như là việc về với quê nhà của mình vậy? Trong khi đó, đối lập với những lời ca tụng của cư dân Orth đối với Abyss, thì bên dưới lòng đất lại là những cảnh tượng kinh hoàng, con người trở thành thức ăn cho động vật, những lời nguyền đầy chết chóc, những thí nghiệm vô nhân đạo, nạn bóc lột trẻ em đang diễn ra hằng ngày,...

Tại sao phần lớn mọi người đều yêu mến Abyss, có phải đơn giản chỉ vì họ sống phụ thuộc vào nó? Mình nghĩ rằng Abyss trong tác phẩm này được xem như một “vị chúa”, như là một dạng tôn giáo vậy. Như Ozen đã từng đề cập, trong một xã hội không có tôn giáo như Orth, thứ nổi bật và đáng chú ý nhất là Abyss đã trở thành một thứ “tôn giáo” thay thế. Việc tôn sùng Abyss đã có tác động rất lớn trong việc định hình nên xã hội Orth. Cả một xã hội được quyết định dựa trên số lượng các báu vật thu thập được từ Abyss, có những relic vô cùng đáng giá đến nỗi có thể phá vỡ cân bằng giữa các lãnh thổ. Không những là về vật chất mà cả về tinh thần: giáo dục, văn hóa, tư tưởng đều có liên quan đến Abyss. Nếu tập hợp tất cả các từ được sử dụng trong manga, bên cạnh tên các nhân vật chính, chắc chắn danh từ riêng được sử dụng nhiều nhất là Abyss. Do đó mình có thể nói, cả một xã hội Orth là tập hợp những người cuồng tính đối với tôn giáo của họ - Abyss.

Bên cạnh việc chi phối, điều khiển tất cả. Có một tác động đáng chú ý nhất của Abyss vào xã hội Orth là sự bóp méo đạo đức. Có thể nhiều bạn không để ý phần đầu chứ việc trại trẻ mồ côi sử dụng trẻ em chằng khác gì việc sử dụng nô lệ cả. Tất cả trẻ em trong trại đều phải học kiến thức về Abyss, học cách trở thành nhà thám hiểm. Và sau khi được đào tạo, hằng ngày chúng đều phải xuống cái hố đầy nguy hiểm để tìm kiếm báu vật. Tuy nhiên, sau khi tìm được báu vật, chúng không thể giữ cho riêng mình thứ mà do chính công sức mình tìm được mà phải nộp cho trại. Người nào sai quy định sẽ bị phạt nặng. Điều đáng ngạc nhiên đó là không có ai coi hành động của trại mồ côi là sai cả. Điều này là do việc phân cấp còi đã làm phai mờ nhận thức đạo đức của mọi người. Nếu có đứa nào tìm được báu vật hạng cao thì sẽ được thăng cấp còi. Do việc đề cao và tôn trọng những người có còi cấp cao, những đứa trẻ đó sẽ hài lòng với danh hiệu ảo mà không quan tâm đến thứ đáng ra phải thuộc về mình.

Có thể nói, nếu chọn giữa đạo đức, tình cảm và Abyss, những con người ở đây sẽ chọn Abyss. Có một chi tiết khá thú vị có thể làm ví dụ ở đây đó là tình cảm của Lyza dành cho Riko. Lyza có thể nói là một người mẹ yêu con mình hết lòng. Cô đã bỏ lại một bảo vật cấp đặc biệt để cứu sống Riko và chịu dựng lời nguyền từng tầng 4 trở lên để mang cô bé lên đến mặt đất an toàn. Thế nhưng sau đó, cô lại bỏ Riko lại một mình để thực hiện tâm nguyện của mình đó là đi đến đáy của Abyss, trong một chuyến hành trình một đi không trở lại và có thể cô sẽ không còn có thể gặp lại Riko thêm một lần nào nữa. Điều này liệu có mâu thuẫn với tình cảm mà cô dành cho Riko? Đáng lẽ một người thương con như Lyza thì nên ở bên cạnh bảo vệ Riko vì cô biết cô bé chắc chắn sau này sẽ đi xuống một Abyss đầy chết chóc. Nhưng không, cô đã lựa chọn bỏ lại Riko là vì niềm tin, “tín ngưỡng” rằng cô bé đã được tái sinh nhờ Abyss thì việc chết vì Abyss cũng là rất bình thường. Có lẽ đối với một xã hội như chúng ta hành động của Lyza là khó hiểu nhưng trong xã hội bị chi phối mạnh mẽ bởi Abyss thì lại trở thành hợp lý.

Do đó, vai trò của Abyss là hơn cả một thế giới để cho các nhân vật sinh sống, nó thực sự là một vị chúa, ảnh hưởng, bóp méo những quan niệm thông thường về đạo đức, lối sống, luân thường so với thế giới của chúng ta.

Ngay từ đầu, chúng ta đã được ấn tượng bởi một Abyss tuyệt đẹp và tráng lệ nhưng cũng có mặt tối đầy đáng sợ. Tuy nhiên những ấn tượng về mặt tối của Abyss vẫn còn khá mơ hồ và phần lớn tồn tại ở dạng những mối nguy hiểm tiềm tàng. Có thể bất chợt hiện ra và gây sốc cho đọc giả (như chap mà Riko bị trúng độc và lời nguyền của Abyss). Tuy nhiên, mọi điều đã thay đổi khi một nhân vật xuất hiện và để lại ấn tượng không thể phai mờ về sự thể hiện mặt tối của Abyss một cách triệt để, rõ ràng với mức độ cao nhất – đó là Bondrewd.

Bondrewd – đại diện tiêu biều nhất về mặt tối của Abyss.

Với việc thường xuyên phải đi lại những tầng đầy khắc nghiệt như tầng 4,5, các còi trắng đều là những kẻ có tính tình kì dị, thậm chí là cả độc ác. Ngay cả Ozen, người tự cho mình là còi trắng dễ chịu nhất cũng là người có máu S, thích hành hạ trẻ nhỏ.

Thế nhưng có một còi trắng độc ác đến mức đáng kinh tởm, người mà khi đem so thì Ozen chỉ như một bà lão hiền từ, đó là Bondrewd. Điều gì khiến cho Bondrewd trở thành một nhân vật phản diện đầy tàn bạo, phi nhân tính đến như vậy. Đến đây chúng ta phải chú ý đến một chi tiết vô cùng quan trọng trong manga, đó là Bondrewd đã hi sinh chính bản thân mình cho Abyss để tạo ra còi trắng. Như mình đã đề cập ở phần trước, phần lớn người dân Orth đều có khao khát khám phá Abyss và họ sẽ ưu tiên Abyss trên cả đạo đức. Thế nhưng không ai có khao khát về Abyss mạnh mẽ như Bondrewd, đối với hắn ta “đạo đức” chỉ là một thứ rác vô giá trị khi so sánh với Abyss. Niềm khao khát khám phá, chinh phục Abyss của Bondrewd là tuyệt đối, cao hơn tất cả mọi thứ. Nếu Abyss là một vị chúa, là tín ngưỡng thí Bondrewd chính là con chiên trung thành nhất. Biểu tượng praying hand trên còi trắng của hắn là minh chứng rõ ràng cho việc này.

Việc hi sinh chính bản thân mình cho Abyss của Bondrewd bên cạnh việc là minh chứng cho sự say mê đến mức điên cuồng của hắn đối với Abyss. Mà nó còn tạo ra một hệ quả đó là Bondrewd hiện tại thực sự là một con quái vật được mặt tối của Abyss tạo ra, và do đó có thể nói, chính hắn ta là đại diện tiêu biểu nhất của mặt tối Abyss và những đặc điểm của hắn ta cũng chính là những đặc trưng quan trọng của chính Abyss.

Một trong những đặc trưng quan trọng của Bondrewd đó là về ngoại hình của hắn. Những ấn tượng ban đầu mạnh mẽ nhất khi nhìn vào hắn đó là sự bí ẩn và gây bối rối. Từ chân đến đầu, thứ đầu tiên mà bạn chú ý đó là cái đuôi của hắn, một thể hiện mạnh mẽ rằng hắn không phải con người mà là một con quái vật. Thế nhưng hắn lại mặc bộ bộ áo đầy lịch thiệp như một quý ông, khiến chúng ta lại tự hỏi rằng liệu hắn có còn chút con người? Cuối cùng, chi tiết quan trọng nhất là cái mặt nạ, đã che đi toàn bộ gương mặt cũng như biểu cảm của Bondrewd khiến chúng ta không thể biết được cảm xúc, cảm nhận của hắn. Có một điều nữa đó là cái mặt nạ có cảm giác rất “trung tính”, nó không có vẻ gì dữ tợn cũng không thể gọi là hiền lành dễ thương. Một cách tổng thể, ngoại hình của Bondrewd khiến ta liên hệ đến một tên phản diện, tuy nhiên bản chất phản diện, loại nhân vật phản diện nào, chúng ta khó mà biết được. Điều này rất là phù hợp trong bối cảnh của Made in Abyss, bởi vì nếu Bondrewd phản ánh mặt tối của Abyss thì những đặc điểm được nêu ở trên đây trùng khớp hoàn toàn với chính Abyss. Abyss cũng là một thứ đầy bí ẩn và chúng ta cảm thấy sợ khi nhìn thấy sự tối tăm không đáy của nó, tuy nhiên chúng ta khó thể biết được chính xác mức độ tối đến đâu và có những nguy hiểm gì đang chờ chúng ta ở dưới đó. Sự đáng sợ của Bondrewd và Abyss đó chính là sự đáng sợ của một thứ không thể đoán định và chuẩn bị sẵn sàng trước được.

Bên cạnh ngoại hình thì các cử chỉ, lời nói của hắn cũng khiến người ta bị rối loạn. Trái ngược hoàn toàn với những hoàn động vô nhân đạo không thể tha thứ được. Những lời nói của Bondrewd lại đầy ngọt ngào. Với một giọng điệu đầy nhẹ nhàng và lôi cuốn, hắn ta nói rằng hắn đã yêu quý con gái của mình như thế nào. Hắn ta nhớ từng tên và ước mơ của toàn bộ những đứa trẻ đã bị thí nghiệm. Hắn ta còn tỏ ra cực kỳ quý trọng Nanachi, xem cô như là thành tựu thí nghiệm tuyệt vời nhất. Hay là việc hắn khen ngợi, cổ vũ đối thủ của mình là Reg vì sự vượt trội của cậu bé, hơn hẳn những gì mà hắn mong đợi.

Cùng với những cử chỉ mà hắn dành cho con gái của mình, khiến chúng ta tưởng như như hắn là một người cha thương con thật lòng vậy. Cái sự rối loạn, không đoán được chính là một đặc điểm tương phản hoàn toàn với hành động vì một mục tiêu tuyệt đối không chần chừ của Bondrewd.

Việc hy sinh đứa con gái của Bondrewd được thực hiện một cách thẳng tay, không chần chừ một chút nào và thậm chí là đã có sự lên kế hoạch, tính toán từ trước. Có lẽ Bondrewd đã dự tính từ trước việc đụng độ với nhóm của Reg, Riko thông qua việc nhìn lén qua đôi mắt của Nanachi, và sử dụng họ để giết một bản sao của mình và kích hoạt tình cảm của Pruska, tự nguyện hi sinh bản thân cho mình. Thử nghĩ đến việc hắn đã dành nhiều năm để nuôi Pruska chỉ để hy sinh cô hay việc hắn chuẩn bị kế hoạch cho đến tận “chu kỳ 2000 năm sau” (mình sẽ giải thích rõ hơn ở phần giả thuyết), là đủ thấy Bondrewd là một kẻ trung thành đến thế nào với tham vọng, mục tiêu của chính mình.

Bên cạnh đó, cũng phải nhắc đến Zoaholic, một relic cấp đặc biệt, có hậu quả rất nghiêm trọng, gây biến đổi, rối loạn tâm thần, nhân cách của người sử dụng. Khi được Bondrewd sử dụng vô số lần, hắn vẫn có thể giữ được ý chí và trí tuệ của mình là đủ thấy lý tưởng của hắn mạnh mẽ đến mức nào.

Là một nhân vật phản diện đầy ấn tượng và có đầy đủ các phẩm chất của một “trùm cuối” của toàn bộ bộ manga. Theo lẽ thường, chúng ta chờ đợi Bondrewd sẽ là thử thách lớn nhất cho đội Riko ở tầng cuối cùng sâu thẳm nhất của Abyss. Thế nhưng, tại sao Bondrewd lại chỉ ở tầng 5 và lại chỉ đóng góp trong 1 arc truyện chỉ có hơn 10 chap? Có 2 điều sau đây có thể giải thích. Một là tuy Bondrewd là một đại diện tiêu biểu nhất của mặt tối Abyss, hắn không phải là toàn bộ mặt tối của Abyss. Mặt tối của Abyss được thể hiện qua nhiều cách khác nhau với nhiều chi tiết, nhân vật khác nhau. Nó được thể hiện một cách ẩn ý qua xã hội của Orth, qua những mối nguy hiểm tiềm tàng ở tầng 1, 2, 3, trong hiểm họa chợt ập đến ở tầng 4 và chắc chắn sẽ còn kéo dài liên tục trong suốt cuộc hành trình của Riko và Reg xuống dưới đáy. Bondrewd tuy là thể hiện mặt tối của Abyss với mức độ cao nhất nhưng hắn không thể bao quát toàn bộ mọi thứ. Chính thứ duy nhất bao quát toàn bộ và xứng đáng làm “trùm cuối” ở đây đó là Abyss, Bondrewd chỉ là một trong những “cánh tay ác quỷ” đắc lực nhất của nó mà thôi.

Hai là, như mình đã đề cập trước đó, ngay ở những tầng trên cùng và Orth, khái niệm đạo đức đã bị bóp méo bởi Abyss. Tuy nhiên, ở arc Bondrewd, đạo đức như một thứ rác vô giá trị bị bỏ đi, sự thay đổi đột ngột này đã gây sốc cho đọc giả. Do đó, tác dụng của arc Bondrewd còn là một sự bất ngờ, một thử thách thực sự cho nhận thức về đạo đức của nhóm Riko và Reg. Và là tiền đề quan trọng cho arc sau về làng Narehate, nơi mà khái niệm đạo đức gần như không tồn tại. Bởi vì khi xuống đến tầng 6, mọi thứ chỉ được đong đạc bằng giá trị và nhóm của Riko phải sống trong một thế giới không biết đến tình thương, tình nhân loại, do đó Bondrewd cũng chính là một thách thức đầy quan trọng mà Riko và Reg phải vượt qua để sẵn sàng xuống sâu hơn ở thế giới, nơi mà mọi sự hối hận đều là quá trễ.

Cuối cùng mình xin được bàn về những chi tiết ở cuối arc Bondrewd, phải nói là những chi tiết rất khó hiểu và khó đoán. Thứ nhất và quan trọng nhất là việc Bondrewd không hề bị tiêu diệt. Mặc dù Reg đã giết hết toàn bộ các bản sao (trong Idofront) và phá hủy toàn bộ các hộp chứa (cartridge) cùng với phần lớn cơ sở nghiên cứu của hắn. Bondrewd (phần linh hồn) vẫn còn sống và theo như Nanachi nói, do hắn đã sao chép bản thân quá nhiều, hắn thật sự bất tử. Điều này khiến nhiều bạn cảm thấy bực bội, bao nhiêu đứa trẻ vô tội đã bị hắn hại, công bằng nằm ở đâu? Tuy nhiên chúng ta hãy bình tĩnh lại và suy nghĩ rằng nếu theo hướng hình tượng hóa, Bondrewd đại diện cho mặt tối của Abyss, thì việc hắn ta không chết là hoàn toàn hợp lý. Ngay từ đầu, mặt tối của Abyss luôn là một thứ hiển nhiên, thường trực trong suốt cuộc hành trình của Riko và Reg. Nó không thể bị tiêu diệt bởi vì nó là một thành phần không thể thiếu của thế giới này. Do đó, công việc của Riko và Reg không phải là tiêu diệt nó, mà là học cách sống chung với nó và cho dù có chịu đựng đau khổ cùng cực do nó gây ra, thì cũng phải biết cách vượt lên, lạc quan và hướng về tương lai.

Thứ hai là những lời mà Bondrewd nói với Nanachi và sự thay đổi trong đôi mắt của hắn. Thú thật là mặc dù đã “vò đầu bức tóc” , mình cũng không thể hiểu rõ hoàn toàn ý nghĩa đằng sau những chi tiết đó. Nhưng có một điều mình chắc chắn rằng: Bondrewd đã thay đổi kể từ cuộc chạn trám với nhóm của Riko. Các chi tiết như việc hắn cho con đường mà Nanachi lựa chọn là “ưu việt hơn” của bản thân hắn và xem chinh Nanachi là nguồn cảm hứng mới cho mình cho thấy thứ tư tưởng, khát vọng tuyệt đối của hắn chí ít cũng đã bị lung lay, tổn hại phần nào. Cùng với đó là sự thay đổi của con mắt bị lộ ra do chiếc mặt nạ bị vỡ. Lúc đầu ta thấy con mắt cực kỳ đậm vẻ một con quái vật điên cuồng nhưng ở cuối chap 38, ta thấy đằng sau chiếc mặt nạ là một con mắt giống như của con người. Dĩ nhiên mình không nghĩ là Bondrewd đã thay đổi trở thành người tốt, nhưng rõ ràng là hắn đã thay đổi theo một chiều hướng ít nhất là tích cực. Mình mong muốn là mặc dù đã qua arc về Bondrewd thì tác giả cũng sẽ cung cấp thông tin thêm về sự thay đổi của hắn ở ở chap mới trong tương lai. Bởi vì nếu Bondrewd là đại diện cho một phần của Abyss, thì sự thay đổi của hắn cũng sẽ ảnh hưởng phần nào đến chung quy toàn bộ Abyss, làm tiền đề quan trọng cho những sự thay đổi mạch truyện trong tương lai.

#Athes