TẠI SAO TÁC GIẢ CỦA ONE PUNCH MAN VÀ MOB PSYCHO 100 LÀ MỘT BẬC THẦY CỦA THỂ LOẠI PARODY (Deconstructive Parody)

Anime, manga cũng như các loại hình văn hóa giải trí khác đều không thể có tác phẩm hoàn toàn sáng tạo, hoàn toàn độc đáo 100% được. Các tác phẩm đều phải có một số điểm giống nhau nhất định và lặp đi lặp lại. Những điểm giống nhau ấy được gọi là các tropes. Dần dần, nếu những tropes lặp lại quá nhiều lần, có thể gây khó chịu cho người xem thì được gọi là các cliches. Tránh né, hạn chế sử dụng các cliche trong tác phẩm của mình là một điều mà các tác giả phải luôn chú ý tới để có thể khiến các bộ anime, manga được tươi mới hơn. Thế nhưng, một số tác giả có thể lợi dụng các cliche bằng cách đảo ngược nó (subverting) để tăng thêm phần thú vị cho tác phẩm, bởi vì đối với các khán giả đã trải nghiệm nhiều, quá quen với các cliche trong anime, họ sẽ rất hào hứng khi thấy những chi tiết quen thuộc trong các thể loại phổ biến bị đảo ngược hoàn toàn. Thậm chí, nếu việc đảo ngược trên được thực hiện tốt, nó sẽ đem lại hiệu quả rất lớn cho tác phẩm.

Có hai dạng đảo ngược các tropes. Dạng thứ nhất là khi ta đảo ngược với thái độ nghiêm túc, nhằm tạo ra một tác phẩm có chiều sâu được gọi là deconstruction. Các tác phẩm rất nổi tiếng của dạng 1 đó là Evangelion, Madoka Magicka,... Dạng thứ hai là khi ta đảo ngược nhằm mục đích hài hước, châm biếm, được gọi là deconstructive parody. Những bộ có yếu tố deconstructive parody chắc chắn sẽ thuộc thể loại hài hước như là Konosuba hay dĩ nhiên là One punch man, Mob psycho 100.

Những chi tiết d.parody thực sự khá là phổ biến trong anime, manga, thường được sử dụng với mục đích chính là gây cười (hài hước). Ngay cả một số bộ shounen điển hình cũng có nhiều chi tiết tự châm biếm những cái tropes của thể loại này. Ví dụ như Gintama, Jojo. Hay là những bộ isekai tự châm biếm như Konosuba, ở thể loại harem thì có: Seakano. Thế nhưng, nhìn chung các yếu tố d.parody chỉ là yếu tố phụ bổ sung, có rất ít tác phẩm xem các chi tiết d.parody như là một chủ đề chính và khiến cho các chi tiết đó mang một ý nghĩa thực sự. Các tác phẩm của ONE nổi bật lên như là một trong những số ít đó.

Để làm rõ nhận định trên, ta sẽ lần lượt phân tích từng tác phẩm, bắt đầu với OPM. (Chú ý sẽ có Spoilers như thường lệ)

Đối với One punch man, ngay từ cái ý tưởng của bộ anime là đã lộ rõ ý định của d.parody rồi. Ở đây, việc tác giả xây dựng nhân vật Saitama mạnh không tưởng là để đảo ngược chi tiết quen thuộc trong các bộ shounen khi mà nhân vật chính thường bắt đầu từ xuất phát điểm thấp, nhưng lại luôn mong muốn được đứng đầu, được mọi người công nhận năng lực của mình, phải trải qua những trận chiến khó khăn để ngày càng mạnh hơn. Còn đối với Saitama, cậu ta đã là số 1 ngay từ đầu, căn bản trong toàn bộ bộ anime, manga, không ai có thể đấu lại cậu ta, mọi trận đấu với cậu ta đều quá dễ dàng. Đáng lẽ ra với thứ sức mạnh kinh khủng đó, cậu ta sẽ được mọi người kính trọng, nể phục, thế nhưng vì nhiều lý do trớ trêu khác nhau, Saitama không những không được công nhận mà còn nhiều lần bị hiểu lầm, bị vu oan. Ở đây, tác giả đã tập trung những chi tiết d.parody xung quanh nhân vật chính Saitama. Không chỉ là sức mạnh của Saitama mà rất nhiều chi tiết liên quan đến cậu ta đã bị đảo ngược từ thể loại shounen. Ví dụ như cái cách mà cậu ta tập luyện để trở nên bá đạo. Thông thường các nhân vật chính trong các bộ shounen cần phải “tầm sư học đạo”, được những ông thầy bá đạo chỉ dạy chiêu thức bằng những phương pháp đặc biệt. Thế nhưng đối với Saitama, cậu ta lại có một cách tập luyện rất bình thường, giống như việc tập thể dục hằng ngày vậy thôi nhưng với cường độ cao. Ngay cả cái cách mà Saitama đặt tên cho các chiêu thức của mình như “Đấm thường liên tục” cũng như việc ra đòn chỉ đơn giản bằng ... 1 đấm là cũng đã thể hiện một sự châm biếm sâu sắc cái trope đặc trưng của thể loại shounen khi mà nhân vật có những chiêu thức với những cái tên và cách ra chiêu đầy khoa trương, khoe mẽ. Bên cạnh đó, ngoại hình của Saitama cũng hoàn toàn đối lập với các nhân vật khác trong bộ anime. Vụ cái đầu thì mình chắc không cần nói nhiều rồi phải không , rõ rằng là parody của dragon ball. Mà phải nói là ONE có vẻ khá để ý đến bộ dragonball, có khá nhiều chi tiết parody bộ này như một số nhân vật phản diện đơn giản chỉ là nhái lại từ các nhân vật trong dragon ball.

Một điểm đặc biệt ở đây đó là ONE vẫn giữ nguyên thế giới shounen điển hình trong bộ OPM của mình, chỉ có đảo ngược nhân vật chính. Các nhân vật phụ và nhân vật phản diện vẫn hoàn toàn vẫn đậm chất shounen. Ham mê sức mạnh, có ngoại hình màu mè, đặc sắc, có những năng lực riêng biệt,... Có thể nói nhân vật Saitama giống như một “kẻ lạ” bị ném vào trong một thế giới shounen đánh đấm, và chính nhân vật chính này đã đại diện cho tác giả, cho cái nhìn của cậu ta về thế giới này. Điều này thể hiện qua thái độ chán của nhân vật Saitama khi phải cứ hằng ngày phải thực hiện cái “vòng lặp sức mạnh” vô nghĩa trong thể loại shounen: đánh bại kẻ ác -> kẻ ác mạnh hơn -> đánh bại kẻ ác mạnh -> trùm xuất hiện -> đánh bại trùm -> qua arc mới. Ngoài ra, việc đưa Saitama vào những hoàn cảnh trớ trêu, không được công nhận sức mạnh cũng đã thể hiện tính chất phê phán xã hội khi mà những người thực sự tài giỏi, có năng lực không được phát huy tài năng của mình. Điều mình thích ở ONE đó là các tác phẩm của cậu ta không những gây cười mà còn có một ý nghĩa nhân văn thực sự. Ở đây phải kể đến một nhân vật phụ quan trọng đó là Mumen Rider. Cậu ta chính là kiểu nhân vật chính điển hình trong những bộ shounen. Cậu ta có ước mơ hoài bão to lớn được trở thành anh hùng và câu ta có đủ phẩm chất đạo đức của một anh hùng thực sự. Thế nhưng, trớ trêu thay, cậu ta không có bất kỳ sức mạnh nào, cậu ta chỉ là một người bình thường, trong một cái thế giới toàn là siêu nhân. Đối lập với Mumen Rider chính là các anh hùng cấp cao như Amai mask, bọn họ chỉ lợi dụng chức danh anh hùng vì lợi ích cá nhân và hoàn toàn không xứng đáng với từ “anh hùng”. Thế nhưng họ lại được cho sức mạnh và đạt được sự công nhận của xã hội. Ở đây, bên cạnh tính châm biếm, phê phán, tác giả còn thể hiện sự đồng cảm, trân trọng đối với những anh hùng thực sự như Mumen Rider, được thể hiện qua sự kính trọng của Saitama đối với nhân vật này.

Thế nhưng, trong bộ OPM lối viết truyện của ONE vẫn chưa hoàn toàn hoàn thiện, việc tập trung chủ đề chính của tác phẩm chỉ xoay quanh nhân vật chính Saitama, một số nhân vật phụ như Genos vẫn chưa thực sự có sự xây dựng và phát triển nhân vật tốt. Sau đó, bộ Mob Psycho 100 xuất hiện, chính là minh chứng cho sự cải thiện tuyệt vời của ONE trong việc xây dựng nhân vật. Đối với Mob Psycho 100, các yếu tố d.parody không những được xoay quanh nhân vật chính mà còn được mở rộng, phát triển cho cả các nhân vật phụ, biến Mob Psycho trở thành một tác phẩm được hoàn toàn dẫn dắt bởi nhân vật.

Trong MP100, nhân vật chính Mob cũng có sự khác biệt so với thế giới mà cậu sống. Sở hữu siêu năng lực cực mạnh thế nhưng Mob lại không được hạnh phúc với thứ mình có được. Là một cậu bé sống nội tâm và thiếu kỹ năng giao tiếp xã hội, Mob không muốn trở nên bá đạo, trở thành số 1, cậu chỉ muốn có được tình yêu của cô gái mà mình thích. Nếu Mob là nhân vật chính trong mấy bộ harem thì có lẽ cậu đã khiến cô ấy ấn tượng bằng siêu năng lực của mình. Thế nhưng, sự thật đắng lòng, cố ấy lại không ấn tượng bởi năng lực của Mob, cố ấy chỉ thích những chàng trai với vẻ ngoài lực lưỡng. Thông thường trong những bộ anime học đường, siêu năng lực thì nhân vật chính sẽ phải tham gia mấy club nghiên cứu hiện tượng siêu nhiên, thế nhưng ở đây, tác giả đã có một “twist” rất thú vị, tác giả đã cho Mob tham gia câu lạc bộ thể hình. Qua đó ta thấy được sự dũng cảm của Mob, cậu ta có khuyết điểm, cậu ta có vẻ ngoài không hấp dẫn và không có kỹ năng xã hội, thế nên cậu ta phải cố gắng tự cải thiện bản thân từng chút một. Điều này rõ ràng là trái ngược với mấy bộ shounen harem khi mà nhân vật chính không cần cải thiện mình mà chỉ nhờ khả năng đặc biệt để chiếm lấy cảm tình của các cô gái. Các bạn đừng nên thấy những nhân vật antisocial trong anime bá đạo mà cảm thấy ngầu, cool và học hỏi theo. Con người là một sinh vật sống có tính xã hội cao, do đó, antisocial nhìn chung vẫn là một điều xấu cần phải hạn chế. Đây chính là một thông điệp đầy ý nghĩa của tác giả.

Ở MP100, các yếu tố d.parody không những tập trung ở nhân vật Mob mà còn được mở rộng ra đến các nhân vật phụ. Có một điểm chung của các nhân vật phụ trong MP100, đó là họ điều muốn lạm dụng siêu năng lực để giải quyết nhanh chóng những vấn đề mà họ không giám đối mặt hay để đàn áp người khác. Ở đây mình phải nhắc đến nhân vật Reigen, một nhân vật rất quan trọng của bộ anime. Có thể nói, Reigen là nhân vật hoàn toàn đối lập với Mob, anh ta có kỹ năng xã hội thế nhưng lại hoàn toàn là người bình thường, không có siêu năng lực. Tuy là Reigen lợi dụng Mob để kiếm lời cho bản thân nhưng anh ta lại là người thầy hoàn hảo cho Mob, bởi vì anh ta có những tố chất mà Mob đang thiếu và anh ta đã dạy bảo Mob những điều rất bổ ích với cậu bé. Nhân vật Reigen là nhân vật mà mình yêu thích trong MP100 bên cạnh Mob. Có một tập mà mình ấn tượng trong MP100 đó là khi Reigen được truyền năng lực của Mob, cậu ta đã đánh bại các nhân vật phản diện theo cái cách rất độc đáo đó là dùng những mánh khóe đơn giản như thôi miên hay dùng đánh đấm thông thường, điều này khiến cho những tên phản diện, tập trước đang ngầu, nguy hiểm thì tập này lại giống như những tên hề. Khi siêu năng lực của họ bị vô hiệu hóa, họ chỉ là những con người bình thường mặc dù có vẻ ngoài bắt mắt thế nào đi chăng nữa. Ngoài ra, MP100 còn có nhiều chi tiết d.parody mà mình thích như cái năng lực đếm đến 100 của Mob, cái năng lực này về căn bản chính là parody của cái ta hay gọi là “sức mạnh tinh thần” trong anime. Tác giả ONE đã có sự sáng tạo độc đáo khi cho sức mạnh tinh thần một con số cụ thể và mỗi lần con số này đạt đến 100 gây sự hào hứng cho khán giả. Hay là chi tiết khi một nhân vật phản diện kể lể về quá khứ đau khổ của mình để viện lý do cho hành động của mình, Reigen đã troll nhân vật này. Chi tiết này không chỉ gây cười mà còn thể hiện việc tác giả không quan tâm đến việc viện lý do. Nếu anh ta thực hiện một hành động sai trái thì anh ta cần phải được dạy cho một bài học, không cần quan tâm lý do đằng sau đó là gì.

Có thể nói bộ OPM đã khiến mình chú ý đến ONE và bộ MP100 khiến ONE trở thành tác giả mà mình yêu thích. Không những tiếp cận và thực hiện tốt chủ đề d.parody độc đáo mà ONE còn đang phát triển trong vai trò của một người viết truyện. Các tác phẩm của anh ta ngày càng hay hơn. Do đó, mình rất mong chờ được xem OPM s2, MP100 s2 hay bất cứ tác phẩm mới của tác giả này.

Cảm ơn các bạn đã đọc bài viết.

#Athes