[ĐÂY LÀ MỘT SERIES VỀ VIRTUAL YOUTUBER] KỲ 4: VẤN NẠN VỀ THÔNG TIN CÁ NHÂN VÀ DANH TÍNH THẬT CỦA CÁC VTUBERS.

Link kỳ trước: https://ar2dteam.blogspot.com/2020/08/ay-la-mot-series-ve-virtual-youtuber-ky_21.html
 
Kỳ này mình muốn nói về vấn đề thông tin, bởi gần đây vụ việc đầy tiếc nuối của Mano Aloe chính là một hồi chuông báo động về vấn đề này. Đây là một vấn đề đã xuất hiện từ trước trong cộng đồng Vtubers, khi thông tin cá nhân của các Vtuber là một điều gì đó bí mật với người xem. Thậm chí dù cho phần lớn người xem không có ý định xấu, nhưng việc phát hiện và phát tán thông tin của các Vtubers sẽ đem tới hậu quả khủng khiếp cho họ. Dưới đây là một vài vụ việc về vấn đề này để mọi người có thể có cái nhìn rõ hơn về tác hại của nó.

I.Doxxing là gì?

Trước khi đi vào một số vụ việc thì mình sẽ nói qua về thuật ngữ “doxxing” một chút, bởi nó có sự liên quan với bài viết này:

Doxxing (hay doxing) là một thuật ngữ để chỉ về việc thu thập và thậm chí là phát tán các thông tin cá nhân như là tên tuổi, địa chỉ, hình ảnh riêng tư, số điện thoại, thông tin tín dụng, ... của người dùng internet mà không có sự cho phép của họ. Doxxing tuy không phải lúc nào cũng có hại, nhưng về nhiều mặt thì đó là một mối nguy hiểm bởi cùng với đó nó có sự liên kết với cyber bullying.

Có rất nhiều ví dụ người nổi tiếng đã là nạn nhân của doxxing như bà Michelle Obama - phu nhân cựu tổng thống Mỹ hay đối thủ cạnh tranh trực tiếp của ông Trump trước đây - bà Hilary Clinton. Cho thấy rằng đây là 1 vấn đề nguy hiểm tồn tại trong môi trường internet, đặc biệt là với những người nổi tiếng. Với những Vtubers thì điều này cũng không ngoại lệ, đặc biệt là khi danh tính của các Vtubers thường được giấu đi nhằm đảm bảo an toàn thì việc tìm ra và công khai chúng sẽ đem lại những hậu quả nặng nề.

II.Vụ việc của Mano Aloe

Điển hình cho vấn đề này chính là vụ việc về Aloe của Hololive thời gian gần đây nên mình xin phép nói về vụ việc không mấy vui vẻ này ở đây.

Tóm tắt về vụ việc: Nói về Mano Aloe thì cô là một Vtuber thuộc thế hệ thứ 5 của Hololive (thế hệ này còn được gọi là Holofive). Aloe là một Succubus tập sự non trẻ với chiếc sừng bên phải chưa phát triển đầy đủ, có tính cách gọn gàng và yêu thích ca hát. Cô hứa hẹn là một tài năng đầy triển vọng của Hololive về sau. Nhưng chỉ ngay sau ngày debut thì sự việc không may ập tới với cô, Aloe đã quên không xóa đi stream mà cô thử model live2D của mình trên twitcast (đã được quản lí cho phép) và nó đã bị tìm thấy. Việc cô để lộ thông tin về model của mình trước ngày debut là đã vi phạm vào hợp đồng với COVER corp (công ty mẹ của Hololive). Do vậy cô đã nhận án phạt ngừng hoạt động 2 tuần từ phía công ty kèm theo 1 stream ngắn 7 phút để thông báo việc này. Nhưng nếu sự việc chỉ có vậy thì đã không có vấn đề gì xảy ra, do sơ ý để lộ stream thử nghiệm model của mình ở twitcast mà những thứ khác trong quá khứ của cô cũng bị đào bới lên. VA của Aloe đã bị cáo buộc có bạn trai (cô đã đính chính đây là tin sai lệch) và bị phát hiện có những phát ngôn không kiểm chứng về 1 Vtuber đã tốt nghiệp của Nijisanji, cùng với những dòng tweet cũ có nội dung không hay lắm trên twitter cá nhân. Điều này đã làm nhiều fans và anti từ Nhật phẫn nộ, để rồi đã có những haters đã tìm ra các thông tin cá nhân như số điện thoại của cô. Chúng bắt đầu tấn công Aloe vào số điện thoại và homeline của cô để hăm dọa. Thậm chí tới mức trong stream thông báo của cô, cô nói sẽ nhận mọi chỉ trích, góp ý ở trên mạng nhưng không phải là ngoài đời thực, bởi việc rò rỉ thông tin của cô đã đi quá xa. Động thái phạt 2 tuần của công ty đối với cô như là một hình thức giúp tránh đi để cho vụ việc lắng xuống. Rồi sau 2 tuần, vào ngày cuối cùng thi Aloe đã tốt nghiệp khỏi Hololive bởi cô không còn đủ tinh thần và sức khỏe để tiếp tục công việc, mặc dù chỉ mới ra mắt chưa đầy 1 tháng với vỏn vẹn 3 buổi stream. Hiện tại thì channel của cô không thể tìm thấy trên thanh tìm kiếm nữa, nếu bạn muốn ghé thăm Aloe thì chỉ còn cách nhấn vào đường link truy cập thẳng tới channel của cô thôi.

Suy nghĩ cá nhân của mình về vụ việc này thì đây quả là một sự việc đáng tiếc khi Aloe thực sự là một thành viên đáng trông đợi của đội Holofive. Aloe thực sự là một người bất cẩn (điều này thấy được qua việc cô cài đặt nhầm năm sinh ở twitter và bị khóa kèm theo việc để nhầm tên twitter cá nhân trên stream), rồi chính từ sự bất cẩn của bản thân mà cô đã trở thành nạn nhân của doxxing và cyber bullying dẫn tới phải nghỉ việc. Mọi người có thể nói rằng chuyện này xảy ra do sự quản lí yếu kém từ phía Hololive khi đã cho phép cô thử nghiệm ở tài khoản stream cá nhân và sau đó không để ý việc Aloe quên xóa stream thử nghiệm model đi. Nhưng không thể phủ nhận rằng sự bất cẩn của Aloe mới là nguyên nhân chính của mọi việc. Mình nói vậy không có nghĩa là việc này xảy ra toàn bộ là do Aloe hay Hololive, bởi thực sự thì chính sự đáng sợ của những kẻ ẩn danh trên internet mới là vấn đề chính ở đây. Aloe đã bị tấn công thông qua nhiều cách thức và với tâm lý của một Vtuber mới chưa có được sự vững vàng thì Aloe đã gục ngã trước những kẻ quấy rối ẩn danh mà không thể chống trả. Đây chính là một ví dụ về sự độc ác, nguy hại từ doxxing đối với các Vtubers hiện nay, chỉ một bất cẩn là họ sẽ gặp phải đối mặt với những sự phiền toái, dọa nạt từ những kẻ lạ mặt trên internet.

 

III.Một vài vụ việc khác về vấn đề này

Trước vụ việc đáng tiếc của Mano Aloe thì một thành viên kì cựu của Hololive cũng đã gặp phải vấn đề tương tự đó chính là Yozora Mel - thành viên thế hệ thứ nhất của Hololive. Vào tháng 10 năm ngoái thì Mel liên tục nhận các tin nhắn có nội dung mang tính quấy rối từ các tài khoản twitter, email rác, tất cả đều chỉ đích danh cô. Tất nhiên thì ban đầu cô chỉ nghĩ đây là việc hiển nhiên khi trở thành một Vtuber, nên cô chỉ đơn giản là block các tài khoản ấy đi. Nhưng rồi sự quấy rối đối với cô dần ra tăng và đặc biệt là vào trước buổi stream 3D sinh nhật cô thì cô đã nhận được một email quấy rối đáng sợ hơn cả bởi nó có đề tên người gửi và còn chính là người quen của cô. Mel đã sợ hãi và phải nhờ tớ sự trợ giúp từ cả COVER corp cùng phía cảnh sát. Tuy chưa thể chắc chắn người gửi nhưng có một điều chắc chắn đó là người đó là một kẻ đã biết được các thông tin cá nhân và lịch trình của cô. Điều này khiến Mel đã phải nghỉ trong một thời gian dài tính theo tháng. Kết thúc của vụ việc này có thể gọi là tốt đẹp hơn nếu so với Aloe, bởi tháng 3 năm nay thì những sự quấy rối đã chấm dứt và sau khi nhận được nhiều sự yêu quý, động viên của các fans trên twitter thì Mel đã ra hoạt động trở lại vào cuối tháng 6. Nhưng có thể thấy, sự việc cô bị một người nắm rõ thông tin cá nhân quấy rối cũng đã gây ra không ít sợ hãi cho cô, khiến cô phải ngưng hoạt động một thời gian dài và phải tìm tới cả phía cảnh sát.

Một sự việc khác mới đây có thể nói tới đó là vụ việc của Vtuber Kusunoki Sio, một Vtuber với khả năng đánh mạt chược tuyệt vời và được gọi là một cỗ máy chơi mạt chược (Link channel: https://www.youtube.com/channel/UCPzlCaUmR2MFfIjpmosMM0A). Vụ việc của cô khởi đầu là vào khoảng tháng 6 cô đã có vài tweet nói về việc cô đang trong trạng thái không an toàn, bị ai đó đe dọa. Rồi vào ngày 19 tháng 8, cô nhận ra rằng có ai đó đang cố gắng thâm nhập vào tài khoản twitter và channel youtube của cô, bởi cô đã nhận rất nhiều thông báo yêu cầu đổi mật khẩu. Sau đó, cô còn bị còn tìm ra IP vị trí 2 lần gần nhất cô stream (2 lần đó cô không stream tại nhà) và thậm chí là bị tìm ra địa chỉ, email kèm theo hình ảnh của bản thân. Ngay ngày 20/8, cô đã thông báo dừng mọi hoạt động của bản thân do không muốn gặp phải nguy hiểm với bản thân, nhất là khi cô đang sống cùng gia đình.

=> Có thể thấy đây là một vấn đề nổi cộm và đe dọa tới không chỉ công việc của rất nhiều Vtubers hiện tại mà còn là cả sự an toàn của bản thân họ.

 

IV. Ai phải chịu trách nhiệm cho những vụ việc trên?

Những người thiệt hại, tổn thương sau mỗi sự việc như thế này thì rất rõ ràng chính là các Vtubers và công ty của họ. Thế nhưng để nói là ai chịu trách nhiệm cho chúng thì lại không dễ như vậy, bởi internet là một nơi mà bạn có thể ẩn danh, nấp sau màn hình máy tính để bới móc thông tin và công kích người khác. Hay những cuộc tấn công qua số điện thoại, địa chỉ của các Vtubers cũng gần như khó có thể xác định, không khác gì những kẻ ẩn danh trên internet. Chính thế nên để có thể đưa ra những kẻ xứng đáng phải chịu trách nhiệm cho những sự việc này thực sự là rất rất khó. Nên một khi những việc này xảy ra thì các Vtubers hầu như chỉ có thể chịu trận và phải lánh nạn đi một thời gian.

V.Nên làm gì để phòng tránh việc này?

Bản thân mình cũng không phải người trong giới Vtubers nên cũng không hiểu rõ hết toàn bộ cơ chế hoạt động của họ. Tuy nhiên thì một điều chắc chắn để hạn chế việc này, đó chính là tăng cường bảo mật từ địa chỉ IP của các Vtubers cho tới các tài khoản mạng xã hội mà họ dùng và đặc biệt là cẩn thận hơn với mọi hành động của mình trên mạng (vụ việc Aloe chính là điển hình của sự bất cẩn). Các Vtubers nên tự tìm hiểu thêm về công nghệ thông tin để bảo đảm an toàn cho họ, các công ty chủ quản cũng nên tập huấn cho họ các kĩ năng và kiến thức về mảng bảo mật thông tin vì lợi ích của chính họ cũng như lợi nhuận của công ty. Ngay sau vụ việc của Aloe thì mới đây, Ichikara Inc (công ty mẹ của nhóm Vtubers Nijisanji nổi tiếng) đã thành lập một đội bảo vệ cho các Vtubers và nhân viên của họ khỏi các hành vì tấn công, theo dõi (stalking), hăm dọa, vu khống, quấy rối trên môi trường internet. Và ngay trong tuần này, Hololive cũng đã công bố những thay đổi trong chính sách của công ty nhằm bảo vệ các idol của họ, đây chắc chắn là một quyết định đúng đắn sau vụ việc đáng tiếng vừa rồi. Những động thái này  mình cho rằng là vô cùng cần thiết và tuyệt vời mà các công ty quản lý Vtubers nên làm theo để có thể bảo vệ các idol của họ khỏi nạn doxxing, quấy rối rất phức tạp hiện nay.

 

VI. Ai đó đang tiết lộ danh tính của một Vtuber kìa!

Nếu bạn thấy một người nào đó đăng lên: “Vtuber A này thực tế ra là người B đấy” thì đừng vội coi đó là một câu nói tiết lộ thông tin, doxxing, mà phải bình tĩnh tìm hiểu đã, mặc dù thường thì những lời này là không nên. Đúng là bình thường các Vtubers thường che giấu danh tính của họ, tuy nhiên một số trường hợp Vtubers đặc biệt thì không, họ gần như để lộ rõ bản thân mình là ai (điều này không đồng nghĩa là họ để lộ tất cả thông tin cá nhân đâu nhé). Một ví dụ điển hình ở đây chính là Vtubers kiêm người thành lập công ty NoriPro - Tamaki Inuyama (Link channel: https://www.youtube.com/channel/UC8NZiqKx6fsDT3AVcMiVFyA), là một Vtuber nam sinh cao trung nhưng lại cross-dress dưới một bộ đồng phục nữ. Vtuber này được tạo hình và lồng giọng bởi Tsukudani Norio - nữ tác giả của series manga/anime Himegoto, thậm chí channel của cậu còn có tên là “Tsukudani Norio’s channel [Inuyama Tamaki]” và có lần chính cô còn đường đường chính chính xuất hiện ở channel. Tất nhiên thì Tamaki vẫn sẽ gọi Norio-sensei là mama (cách mà các Vtubers gọi người tạo hình nhân vật của họ), nhưng có lẽ thì mọi khán giả của Tamaki cũng đều hiểu rằng Tamaki thực ra là ai. Hay một trường hợp khác là Vtuber Mizuryu Kei (Link channel: https://www.youtube.com/channel/UCf3m_P52kO3rfN31AKwbaqQ), có lẽ chỉ nói tới tên Vtuber này thôi thì các bạn đọc hay lên “nhentai” nghiên cứu văn hóa 2D có lẽ đã biết đây là ai rồi đấy, thậm chí channel của Vtuber này còn có những content “đó” luôn. Thì ý mình ở đoạn này chỉ đơn giản là không phải lúc nào danh tính thật của Vtubers lộ ra cũng là vi phạm tới sự riêng tư của các Vtubers, nó chỉ sai khi các Vtubers đó cố gắng giữ bí mật về danh tính thật của mình mà thôi, vì vậy đôi khi đừng hấp tấp mà đánh đồng 2 trường hợp đó lại nhé. Cơ mà nếu có biết danh tính thật của một Vtuber (bằng cách nào đó thay vì đi doxxing) thì dù có trường hợp nào cũng tránh phát ngôn chúng một cách rõ ràng trên mạng xã hội nhé mọi người.

VII.Kết lại.

Vấn đề gần như tối kị khi nói về đa số các Vtubers đó chính là vấn đề về danh tính và các thông tin cá nhân khác của họ, chúng luôn tồn tại mối hiểm họa tiềm tàng trong đó, những vụ việc xảy ra xung quanh trong vấn đề này thường không có gì là tốt đẹp cả. Chính vì vậy mỗi người chúng ta nên hiểu và tránh sự tọc mạch vào đời tư, phát tán thông tin của các Vtubers, để họ có không vướng phải những vấn đề không mấy hay ho này và tiếp tục tạo ra những content chất lượng giúp chúng ta giải trí nhé. Không chỉ các idol mà vấn đề này còn có thể xảy ra với bất ký ai, thậm chí là chúng ta, vì vậy mỗi người chúng ta hãy để ý tới an toàn cho cả bản thân mình ngay trên môi trường internet này nhé.

Mình xin cảm ơn và nhận mọi sự góp ý cho bài viết.

Holofive will always be five. 

#rika